Verbetering van afstudeerbegeleiding door actieonderzoek van afstudeerders

Geplaatst op door

Door Marius van Regteren, docentcoach bij Bedrijfskunde van Avans Hogeschool in ‘s-Hertogenbosch

Wat werkt en wat niet in begeleiding van afstudeerders

Dit voorbeeld gaat over hoe twee afstudeerders hebben bijgedragen aan de verbetering van een opleiding. Hun onderzoek maakt deel uit van een groter actieonderzoek naar wat werkt en wat niet wat niet in de begeleiding van afstudeerders in het hbo. En er zit ook een link in naar beoordelen. 

Marius van Regteren is coach, onderzoeker bij een lectoraat, en ook docent bij de opleiding Bedrijfskunde van Avans Hogeschool in Den Bosch. Hij doet actieonderzoek om te achterhalen wat er wel en wat niet werkt in begeleidingsrelaties. Zoals past bij actieonderzoek doet hij dat niet alleen, maar samen met belanghebbenden. Zo begeleidde hij Randa Kassem en Angel Fernando, afstudeerders van de opleiding HRM van Avans in Breda, in hun afstudeeronderzoek. Randa en Angel hebben samen met studenten en docenten van de opleiding Bedrijfskunde een actieonderzoek gedaan naar hoe de begeleiding door docenten beter kan aansluiten bij wat afstudeerders nodig hebben.

Actieonderzoek 

Randa en Angel hebben gekozen voor actieonderzoek omdat ze niet alleen nieuwe kennis wilden opdoen en een advies geven, maar ook samen met docenten en studenten iets wilden verbeteren. In actieonderzoek gaan onderzoek en implementatie van verandering meer gelijk op. In verschillende cycli hebben ze instrumenten ontwikkeld en getest op een manier die deelnemers meer bewust maakte van hun eigen gedrag. Het hielp ook om te oefenen in ander gedrag.

Tussenrapportage in het lectoraat

Marius is verbonden aan het lectoraat Sustainable Working and Organising. Hij heeft Angel en Randa uitgenodigd om in een kenniskringoverleg van het lectoraat hun aanpak en tussentijdse bevindingen te presenteren. Ze hebben een tussenrapportage gemaakt in PowerPoint met veel infographics die zowel het proces als de resultaten heel inzichtelijk maken. Na de presentatie ontstond een boeiend gesprek over zowel de inhoud als het onderzoeksproces. De afstudeerders hebben waardevolle feedback gekregen en de kenniskringleden hebben het een en ander geleerd over deze manier van onderzoeken en presenteren.

Opgeleverde eindproducten voor verbetering begeleiding 

Angel en Randa hebben hun gevonden aanbevelingen voor goede begeleiding verwerkt in een aantal concrete producten:

Twee verantwoordingsdocumenten en individuele beoordeling

Ze hebben het hele onderzoek samen uitgevoerd, maar de opleiding eiste van ieder een apart verantwoordingsdocument en ze zijn ook ieder apart beoordeeld. In de verantwoordingsdocumenten hebben zowel Angel als Randa hun research journey beschreven, wat dat heeft opgeleverd en wat ze daarvan hebben geleerd. Ook weer op heel visuele wijze. Omdat veel studenten die actieonderzoek doen worstelen met ‘hoe schrijf je het nu op’ delen we hier ook de verantwoordingsdocumenten: 

Beide documenten verschillen van opzet. Angel en Randa zijn afgestudeerd met een ieder dikke 9, voor zowel hun verantwoordingsdocument als voor wat ze bijgedragen hebben aan hun eigen ontwikkeling en de ontwikkeling van de opleiding. 

Delen van ervaringen in de training actieonderzoek doen en begeleiden voor docenten 

Vanuit het lectoraat verzorgt lector Tonnie van der Zouwen een trainingstraject Actieonderzoek doen en begeleiden voor 18 docenten. Randa en Angel hebben in een trainingsbijeenkomst hun ervaringen gedeeld. Hun bijdrage is heel enthousiast ontvangen door de deelnemers. Leerzaam op het gebied van zelf actieonderzoek doen, het begeleiden van studenten bij actieonderzoek, en de manier van verantwoorden en delen van de resultaten.  

Podcast serie over De Kunst van Begeleiden 

Als vervolg op de uitkomsten van het onderzoek maakt Marius een serie podcasts op Spotify met de titel De Kunst van Begeleiden. In de eerste serie staat afstudeerbegeleiding in het hbo centraal. Hij bespreekt de kunst van begeleiden met studenten, begeleiders en onderzoekers, op zoek naar interessante inzichten. De titels geven tegelijk ook de belangrijkste inzichten weer. Klik hieronder op een specifieke aflevering, of ga direct naar de hele serie op Spotify.

Aflevering 0: Trailer

Aflevering 1: Begeleiden is een vak; met Marc Hoornick, ervaren stage- en afstudeerbegeleider

Marc werkt ruim 20 jaar bij Avans, onder andere als stage- en afstudeerbegeleider. Daarvoor werkte Marc 15 jaar in de consultancy. In deze ‘Kunst’ spreken we onder andere over het belang van (zelf)reflectie, het uitstellen van vooroordelen en begeleiden in de zone van naaste ontwikkeling. 22 oktober 2021.

Aflevering 2: Sluit aan bij de behoeften van de student; met afstudeerder Randa Kassem,

Randa is afstudeerder aan de HRM-opleiding van Avans in Breda. Voor haar afstuderen heeft ze met een collega-student een onderzoek gedaan naar afstudeerbegeleiding bij 1 van onze opleidingen. We praten over dit onderzoek en natuurlijk over haar eigen ervaringen met de begeleiding in het afstuderen. 28 oktober 2021.

Aflevering 3: De relatie maakt het verschil; met Roland van Dalen, ervaren stage- en afstudeerbegeleider

Roland werkt ruim 11 jaar bij Avans Hogeschool, onder andere als stage- en afstudeerbegeleider bij onze Bedrijfskunde opleiding. Daarvóór werkte hij 15 jaar in verschillende commerciële functies in de financiële dienstverlening. In deze ‘Kunst’ spreken we over het belang van de student-docent relatie, bereikbaar zijn, vertrouwen opbouwen en begeleiden als roeping. 4 november 2021.

Aflevering 4: Een begeleider moet vertrouwen geven; met Karli van Bakel, recent afgestudeerd in het hbo

Karli is medio 2021 afgestudeerd aan de opleiding Bedrijfskunde van Avans Hogeschool. Op dit moment volgt ze aan de VU in Amsterdam de master Culture, Organisation & Management. Marius praat met Karli onder andere over het belang van vertrouwen geven, het bewaken van het afstudeerspoor en de student zien als professional. 11 november 2021.

Aflevering 5: Het gaat om de balans tussen afstand en nabijheid; met Herman van Blitterswijk, ervaren begeleider van studenten die actieonderzoek doen

Herman heeft een achtergrond in de gezondheidszorg en de consulting en is ruim 10 jaar werkzaam bij Avans Hogeschool als bevlogen docent, onderwijsontwikkelaar en afstudeerbegeleider in de opleiding Human Resource Management. Marius spreekt met hem onder andere over het bewaken van de balans tussen afstand en nabijheid bij begeleiding en over de impact van de systeemwereld op leren. Hoe borg je dan het mens tot mens contact, dat zo wezenlijk is in begeleiden? 19 november 2021.

Aflevering 6: Sluit aan bij het brein van de ander; met Simone Schenk, ervaren afstudeerbegeleider en onderzoeker hoe het brein werkt in gesprekken

Simone is al ruim 30 jaar werkzaam in afstudeerbegeleiding, waarvan de laatste 21 jaar bij Avans. Ze heeft tevens een aantal wetenschappelijke publicaties op haar naam staan, onder andere over leerconcepties en functioneringsgesprekken. Daarnaast heeft zet het boek ‘Effectief Adviseren, een kwestie van luisteren’ geschreven. Marius praat met Simone over de rol van het brein in begeleidingsgesprekken en hoe je als begeleider kunt aanhaken op het brein van de student. 25 november 2021

Aflevering 7: Begeleiden en beoordelen horen bij elkaar; met Peter Stoffer, o.a. extern gecommitteerde

Peter is voormalig docent en afstudeerbegeleider bij de HRM opleiding van Avans in Breda. Daarvóór was hij lange tijd werkzaam als hoofd P&O. Op dit moment is Peter werkzaam als organisatieadviseur en toezichthouder in het onderwijs en de gezondheidszorg. Hij is tevens als externe gecommitteerde betrokken bij afstudeertrajecten in de HRM opleiding. Marius praat met Peter o.a. over de schijnbare paradox tussen begeleiden en beoordelen. Voor hem hebben zowel begeleiden als beoordelen een belangrijke rol in het ontwikkelen van professionals. 2 december 2021.

“Studenten komen straks ook in situaties, waarin ze zowel begeleid als beoordeeld worden.” Peter Stoffer

Aflevering 8: Studenten helpen om hun rol in het begeleidingsgproces in te vullen; met Renske de Kleijn, onderwijskundig onderzoeker

Renske is onderwijskundig onderzoeker bij het UMC Utrecht en gepromoveerd op scriptiebegeleiding bij masterstudenten, met een nadruk op feedbackprocessen. Marius spreekt met Renske over de rol van studenten in het begeleidingsproces. Ze gaat onder andere in op de metafoor van de kameleon en de feedbackspiraal. Daarnaast legt ze vier acronymen uit die praktisch toepasbaar zijn om feedbackprocessen effectiever en rijker te maken: POWER, SUPER, CLOSER en de Blinde Vlek.